Μικροβιακή αντοχή: όλα όσα πρέπει να ξέρετε

Σκεφτείτε ότι έχετε μία λοίμωξη, οποιαδήποτε, από πνευμονία μέχρι μηνιγγίτιδα. Και τώρα σκεφτείτε ότι οι γιατροί δεν μπορούν να κάνουν τίποτα γι’ αυτό.

Ο “χρυσός αιώνας” του Περικλή τον 4ο π.Χ. αιώνα τελείωσε, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, εξαιτίας μια επιδημίας, πιθανότατα τυφοειδούς πυρετού. Η επιδημία σκότωσε τον ίδιο τον Περικλή, την οικογένειά του, όλους τους αρχηγούς της Αθήνας και το 1/3 του πληθυσμού της. Το 1348-1353 η πανδημία της μαύρης πανώλης σκότωσε 50.000.000 ανθρώπους στην Ευρώπη και 200.000.000 σε όλο τον κόσμο. Σήμερα θεραπεύεται εύκολα με αντιβιοτικά.

Η πενικιλλίνη, το πρώτο σε χρήση αντιβιοτικό, ανακαλύφτηκε το 1928 από τον Αλέξανδρο Φλέμινγκ. Θεωρείται ως “η μοναδική, τεράστια νίκη που επιτεύχθηκε ποτέ ενάντια στην ασθένεια” και άλλαξε ριζικά όλη την ιατρική. Σήμερα τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται ευρέως για τη θεραπεία λοιμώξεων που προκαλούνται από βακτήρια. Με την πάροδο των χρόνων έγινε γνωστή η αντίσταση στα αντιβιοτικά, παράλληλα με την ανακάλυψη νέων αντιμικροβιακών φαρμάκων.

Τι είναι η μικροβιακή αντοχή;

Η μικροβιακή αντοχή συμβαίνει όταν μικρόβια όπως είναι τα βακτήρια και οι μύκητες αναπτύσσουν την ικανότητα να νικούν τα φάρμακα που σχεδιάστηκαν για να τα εξολοθρεύσουν. Αυτό σημαίνει ότι τα μικρόβια αυτά δεν σκοτώνονται και συνεχίζουν να αναπτύσσονται. Η σημαντικότερη κινητήρια δύναμη αυτής της εξέλιξης των μικροβίων είναι η κατανάλωση των αντιβιοτικών.

Στην πραγματικότητα, τα μικρόβια πάντα αναζητούν τρόπους να επιβιώσουν και να αντισταθούν στα νέα φάρμακα. Και το χειρότερο: τα μικρόβια μοιράζονται τους μηχανισμούς αντίστασης στα αντιβιοτικά με άλλα μικρόβια, κάνοντας εξαιρετικά δύσκολο το να παρακολουθούμε και να προλαβαίνουμε τις εξελίξεις, μιας και τα περιθώρια εύρεσης νέων φαρμάκων έχουν στενέψει δραματικά τα τελευταία χρόνια.

Μικροβιακή αντοχή δεν σημαίνει ότι τα αντιβιοτικά δεν θα “πιάνουν” έναν συγκεκριμένο άνθρωπο. Σημαίνει ότι τα μικρόβια δεν σκοτώνονται πια από τα τα αντιμικροβιακά φάρμακα.

Η μικροβιακή αντοχή οφείλεται σε αλλαγές στο γενετικό υλικό του μικροοργανισμού όπως:

-σε μεταλλάξεις σε κάποιο ή κάποια από τα γονίδιά του

-σε εμπλουτισμό με νέα γονίδια που μεταφέρονται στον μικροοργανισμό από άλλους μικροοργανισμούς

Η καταστροφή της εντερικής μας χλωρίδας και η κυριαρχία των ανθεκτικών μικροβίων.

Στον οργανισμό μας υπάρχουν ευαίσθητα μικρόβια που δρουν προστατευτικά αλλά και περιορισμένος αριθμός πιο επιθετικών μικροβίων. Όταν εμφανίσουμε μια λοίμωξη, δε σημαίνει απαραίτητα πως η λήψη αντιβιοτικών είναι η θεραπεία της. Λαμβάνοντας αντιβίωση άσκοπα, νομίζοντας ότι προστατευόμαστε, προκαλούμε ανυπολόγιστη βλάβη στην εντερική μας χλωρίδα. Σκοτώνοντας όλα τα ευαίσθητα και προστατευτικά βακτήρια, δημιουργούμε τις κατάλληλες προϋποθέσεις στα μικρόβια από τα οποία κινδυνεύουμε να αναπτυχθούν και να μεταλλαχθούν σε ανθεκτικά μικρόβια στο αντιβιοτικό που ήδη λάβαμε! Το τελικό αποτέλεσμα είναι οι χλωρίδες μας να κατακλύζονται από ανθεκτικά μικρόβια και να κινδυνεύουμε να εμφανίσουμε λοίμωξη από αυτά, όπως και να τα μεταδώσουμε στους δικούς μας ανθρώπους.

Η αντοχή των μικροβίων στις χλωρίδες μας είναι πολύ σημαντική. Οι βακτηριακές λοιμώξεις προκαλούνται κυρίως από παθογόνα που βρίσκονται στις χλωρίδες μας. Ιδιαίτερα σε ευπαθείς ανθρώπους οι λοιμώξεις αυτές έχουν θνητότητα που κυμαίνεται από 20-70%.

Η μικροβιακή αντοχή μας απειλεί όλους

Η αντίσταση στα αντιβιοτικά μπορεί να επηρεάσει όλους τους ανθρώπους σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Ένας αυξημένος αριθμός λοιμώξεων όπως η πνευμονία, η φυματίωση, η γονόρροια και η σαλμονέλλωση είναι όλο και πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν, γιατί τα αντιβιοτικά έχουν γίνει λιγότερο αποτελεσματικά.

Κάθε χρόνο στην Αμερική μολύνονται 2.8 εκατομμύρια άνθρωποι από ανθεκτικά βακτήρια ή μύκητες και πάνω από 35.000 πεθαίνουν εξαιτίας αυτών των λοιμώξεων. Οι λοιμώξεις που προκαλούνται από ανθεκτικά στα αντιβιοτικά μικρόβια είναι δύσκολο και μερικές φορές αδύνατο να αντιμετωπιστούν. Τις περισσότερες φορές οι λοιμώξεις αυτές απαιτούν πολυήμερες νοσηλείες, δαπανηρές και τοξικές θεραπείες ενώ παρουσιάζουν πολύ υψηλή νοσηρότητα και θνητότητα.

Κανείς δεν μπορεί να αποφύγει εντελώς τον κίνδυνο ανθεκτικών λοιμώξεων αλλά κάποιοι άνθρωποι, όπως αυτοί με χρόνια νοσήματα, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι. Αν τα αντιβιοτικά χάσουν την αποτελεσματικότητά τους, τότε χάνουμε και την δυνατότητα να θεραπεύουμε τις λοιμώξεις και να ελέγχουμε τις απειλές για την δημόσια υγεία.

Πολλές ιατρικές παρεμβάσεις εξαρτώνται απόλυτα από την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε τις λοιμώξεις με τα αντιβιοτικά: τέτοιες είναι οι αρθροπλαστικές, οι διάφορες χειρουργικές επεμβάσεις, η αιμοκάθαρση, οι μεταμοσχεύσεις, η θεραπεία του καρκίνου και η θεραπεία χρόνιων παθήσεων όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, το άσθμα και η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Φανταστείτε να μην μπορούμε να βοηθήσουμε όλους αυτούς τους ασθενείς με αποτελεσματικά αντιβιοτικά!

Πως εξαπλώνονται τα ανθεκτικά βακτήρια;

Τα ανθεκτικά βακτήρια εξαπλώνονται παντού και μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Σήμερα δυστυχώς διανύουμε την εποχή της παν-αντοχής! 155 αντιβιοτικά ακολούθησαν την ανακάλυψη της πενικιλλίνης. Σήμερα πεθαίνουν ασθενείς από μικρόβια ανθεκτικά σε ΟΛΑ τα αντιβιοτικά.

 

Μπορούν τα μικρόβια να ξαναγίνουν ευαίσθητα στα αντιβιοτικά;

Ναι! Σταματώντας την αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών τα μικρόβια δεν “απειλούνται” πια από αυτά, δεν ξοδεύουν ενέργεια για να διατηρήσουν τους μηχανισμούς αντοχής και έτσι τελικά τους χάνουν!

Ενημερωθείτε για την σωστή χρήση των αντιβιοτικών

Η διάσωση των αντιβιοτικών είναι ευθύνη όλων μας!

 

Πηγή: CDC, WHO, ΕΟΔΥ