Δυσανεξία στην λακτόζη

Τί είναι η δυσανεξία στην λακτόζη;

Πρόκειται για μία κατάσταση κατά την οποία το σώμα δυσκολεύεται να πέψει το γάλα και τα προϊόντα γάλακτος. Αν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη και φάτε γαλακτοκομικά μπορεί να παρουσιάσετε διάρροια, κοιλιακό πόνο και αέρια.

Η δυσανεξία στη λακτόζη μπορεί να επηρεάσει τον οποιοδήποτε. Το σώμα των ανθρώπων που δεν έχουν δυσανεξία στη λακτόζη παράγει ένα ένζυμο, τη λακτάση, που διασπά την λακτόζη, τον κύριο υδατάνθρακα των γαλακτοκομικών. Στους ανθρώπους που έχουν δυσανεξία στη λακτόζη το ένζυμο αυτό είτε δεν παράγεται σε αρκετή ποσότητα είτε δεν λειτουργεί σωστά. Επίσης μερικές λοιμώξεις, όπως οι γαστρεντερίτιδες, μπορούν να βλάψουν το ένζυμο αυτό και να δημιουργηθεί μια προσωρινή ανεπάρκεια λακτάσης που συνήθως διορθώνεται σε μερικές εβδομάδες.

Ευτυχώς οι ασθενείς με ανεπάρκεια λακτάσης μπορούν να λαμβάνουν το ένζυμο εξωγενώς και έτσι να βοηθηθούν.

Πόση συχνή είναι η δυσανεξία στην λακτόζη;

Η συχνότητα είναι μικρότερη στις χώρες του Ευρωπαϊκού Βορρά (2-8%) και μεγαλύτερη στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου (8-75%). Γενικά η συχνότητα δυσανεξίας στη λακτόζη αυξάνει με την ηλικία. Η μέγιστη παραγωγή λακτάσης παρατηρείται τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής και μειώνεται στη συνέχεια.

Ποια είναι τα συμπτώματα της δυσανεξίας στη λακτόζη;

Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται μόνο μετά από κατανάλωση γαλακτοκομικών και περιλαμβάνουν:

• κράμπες ή πόνο στην κοιλιά συνήθως γύρω ή κάτω από τον ομφαλό

• φούσκωμα

• αέρια

• διάρροια συχνά ογκώδης, αφρώδης και υδαρής

• εμέτους (συνήθως στους έφηβους)

Ποια είναι τα αίτια της δυσανεξίας στη λακτόζη;

• Πρωτοπαθής δυσαπορρόφηση λακτόζης: σε αυτή την κατηγορία συμπεριλαμβάνεται η επίκτητη ανεπάρκεια λακτάσης, η συγγενής ανεπάρκεια λακτάσης που γίνεται αντιληπτή από τη γέννηση και η αναπτυξιακή ανεπάρκεια λακτάσης στα πρόωρα νεογνά. Η πιο συχνή είναι η επίκτητη πρωτοπαθής ανεπάρκεια λακτάσης. Πρόκειται για την γενετικά ελεγχόμενη μείωση της δραστικότητας του ενζύμου καθώς το άτομο μεγαλώνει. Η περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα λακτάσης στην προσχολική ηλικία αν και οι Βορειοευρωπαίοι συνήθως διατηρούν την δραστικότητα του ενζύμου μέχρι την ενηλικίωση και η ιδιότητα αυτή κληρονομείται με την επικρατητική μορφή.

• Δευτεροπαθής δυσαπορρόφηση λακτόζης: η δυσαπορρόφηση λακτόζης μπορεί να οφείλεται σε διάφορες παθήσεις του εντέρου όπως η βακτηριακή υπερανάπτυξη, η εντερίτιδα από Giardia καθώς και παθήσεις που επηρεάζουν μεγάλη επιφάνεια του εντέρου όπως είναι η κοιλιοκάκη, η νόσος του Crohn και η εντερίτιδα από φάρμακα ή ακτινοβολία.

Υπάρχει εξέταση για την δυσανεξία στην λακτόζη;

Ναι. Αν έχετε συμπτώματα δυσανεξίας στη λακτόζη υπάρχουν δύο εξετάσεις που μπορείτε να κάνετε. Αυτές δείχνουν αν το σώμα σας δεν μπορεί να πέψει τη λακτόζη. Η μία είναι το τεστ αναπνοής και η άλλη είναι εξέταση αίματος. Το τεστ αναπνοής είναι το πιο συνηθισμένο.

Ο γιατρός σας θα σας πει πως πρέπει να προετοιμαστείτε για το τεστ. Δεν θα πρέπει να φάτε ή να πιείτε οτιδήποτε για πολλές ώρες πριν το τεστ. Επίσης ίσως χρειαστεί να διακόψετε κάποια φάρμακα ή να διακόψετε το κάπνισμα για λίγο.

• Τεστ αναπνοής: για να γίνει αυτό το τεστ πρέπει να πιείτε ένα υγρό που περιέχει λακτόζη. Στη συνέχεια αναπνέετε μέσα σε μία συσκευή κάθε 30 λεπτά. Η συσκευή μετρά το υδρογόνο που εκπνέετε. Όταν δεν υπάρχει αρκετή λακτάση τότε η λακτόζη δεν διασπάται, δεν απορροφάται και παραμένει στο έντερο. Εκεί ζυμώνεται από τα βακτήρια του εντέρου και παράγονται διάφορα αέρια, ανάμεσά τους και το υδρογόνο. Στη συνέχεια το υδρογόνο μεταφέρεται στην κυκλοφορία του αίματος, από εκεί στους πνεύμονες από όπου αποβάλλεται με την εκπνοή. Οι άνθρωποι με δυσανεξία στη λακτόζη εκπνέουν περισσότερο υδρογόνο από το φυσιολογικό.

• Δοκιμασία ανοχής στη λακτόζη: για αυτό το τεστ πίνετε ένα τυποποιημένο διάλυμα που περιέχει λακτόζη. Στη συνέχεια λαμβάνεται αίμα στην αρχή της δοκιμασίας και ξανά στη 1 και στις 2 ώρες μετά. Υπο φυσιολογικές συνθήκες η λακτόζη διασπάται στο έντερο σε γλυκόζη και γαλακτόζη. Η γλυκόζη εισέρχεται στην κυκλοφορία και αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου του αίματος. Αν το αίμα σας έχει χαμηλά επίπεδα σακχάρου σημαίνει ότι πιθανότατα έχετε δυσανεξία στη λακτόζη.

Σημαντική παράμετρος κατά την αξιολόγηση αυτών των εξετάσεων αποτελεί και η πρόκληση συμπτωμάτων μετά την κατανάλωση του τυποποιημένου διαλύματος λακτόζης.

Πως θεραπεύεται η δυσανεξία στην λακτόζη;

Η θεραπεία εξαρτάται από το πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα αλλά σε γενικές γραμμές περιλαμβάνει:

• μείωση της κατανάλωσης των γαλακτοκομικών

• κατανάλωση μη γαλακτοκομικών τροφών πλούσιων σε ασβέστιο και βιταμίνη-D και χορήγηση αντίστοιχων συμπληρωμάτων διατροφής

• λήψη γαλακτοκομικών προϊόντων χωρίς λακτόζη. Ουσιαστικά πρόκειται για κανονικά προϊόντα με λακτόζη στα οποία έχει προστεθεί λακτάση.

• συμπληρωμάτων με το ένζυμο λακτάση που βοηθά στη διάσπαση των γαλακτοκομικών.

Πως μπορεί να μειωθεί η κατανάλωση γαλακτοκομικών;

Μια καλή αρχή είναι τα γαλακτοκομικά να περιοριστούν σε ποσότητα (όχι να διακοπούν) και να καταναλώνονται με τα γεύματα. Στα γαλακτοκομικά περιλαμβάνονται το γάλα, η κρέμα γάλακτος, , το γιαούρτι, το τυρί, το παγωτό, το βούτυρο. Συνήθως απαιτούνται 10 γρ λακτόζης για να προκληθούν συμπτώματα. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση λακτόζης βρίσκεται στο γάλα και το παγωτό αλλά η μεγάλη περιεκτικότητα του παγωτού σε λιπαρά και η επακόλουθη επιβράδυνση της γαστρικής κένωσης μπορεί να κάνουν το παγωτό πολύ καλά ανεκτό. Τα τυριά περιέχουν γενικά μικρότερη ποσότητα λακτόζης. Επίσης τα ζωντανά γιαούρτια μπορεί να είναι πολύ καλά ανεκτά σε ασθενείς με δυσανεξία στη λακτόζη. Δείτε πόση λακτόζη περιέχεται στα γαλακτοκομικά.

Αν όντως έχετε ευαισθησία στη λακτόζη, τότε θα πρέπει να διαβάζετε τις ταμπέλες από όλα τα προϊόντα που καταναλώνετε. Το γάλα ή η λακτόζη μπορεί να περιέχονται σε τροφές που δεν υποψιάζεστε όπως τα δημητριακά, οι στιγμιαίες σούπες, τα dressings. Επίσης, μερικά φάρμακα περιέχουν λακτόζη αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι με δυσανεξία στη λακτόζη μπορούν να διαχειριστούν τόσο μικρές ποσότητες. Γενικά η αποφυγή φαρμάκων που περιέχουν λακτόζη στα έκδοχα δεν εχει επιστημονική βάση και δε συστήνεται.

Τι συμπληρώματα με ένζυμα μπορώ να πάρω;

Υπάρχουν διάφορα σκευάσματα. Όλα λαμβάνονται πριν το φαγητό. Αν ξεχαστείτε μπορείτε να τα πάρετε και στη μέση του γεύματος αλλά τότε ίσως να μην είναι εξίσου αποτελεσματικά. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι κάθε προϊόν λειτουργεί διαφορετικά για τον κάθε άνθρωπο. Επιπρόθετα, κανένα από αυτά τα προϊόντα δεν διασπούν και το τελευταίο ίχνος λακτόζης οπότε κάποιοι άνθρωποι ίσως να συνεχίζουν να έχουν συμπτώματα ακόμη και με τα συμπληρώματα.

Είναι η δυσανεξία στην λακτόζη το ίδιο με την αλλεργία στα γαλακτοκομικά;

Όχι. Υπάρχουν άνθρωποι αλλεργικοί στο γάλα και τα προϊόντα του. Αλλά τα συμπτώματα της αλλεργίας είναι διαφορετικά από αυτά της δυσανεξίας. Στην περίπτωση της αλλεργίας το σώμα αντιδρά στην πρωτεΐνη του γάλακτος και όχι στον υδατάνθρακα. Και στην αλλεργία κινητοποιείται το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς, κάτι που δεν συμβαίνει στην δυσανεξία.